Rola i znaczenie wkrętów dachowych

Konstrukcja dachu to nie tylko dobrze dobrane materiały o właściwej trwałości i wytrzymałości na warunki zewnętrzne, ale również ich prawidłowe połączenie. Jednym z najdoskonalszych sposób łączenia ze sobą poszczególnych elementów są wkręty dachowe. Gwarantują nie tylko wygodne stosowanie bez dodatkowych czasochłonnych zabiegów, ale również dopasowaną do potrzeb charakterystykę złącza.

Dlaczego odpowiednie mocowanie elementów pokrycia dachowego ma znaczenie?

Pokrycie dachowe chroni przed działaniem czynników zewnętrznych. Jego zadaniem jest zabezpieczenie budynku przed wpływem słońca, wiatru oraz opadami atmosferycznymi. Musi więc być ono odpowiednio szczelne i gwarantować prawidłowe odprowadzanie wody, tak by nie gromadziła się na dachu i nie podciekała miedzy zainstalowane elementy. Pokrycie musi też być odpowiednio złączone z więźbą dachową, tak by utrzymywało się we właściwej pozycji. Poza przenoszeniem ciężaru własnego oraz mogącej się tworzyć w zimie powłoki lodu czy śniegu mocowanie pokrycia powinno być również odporne na działanie wiatru.

W przypadku dachów skośnych kluczowa jest wytrzymałość na napór wiatru. Oznacza to, że elementy pokrycia nie powinny się przemieszczać mimo działających na nie sił. Bardzo ważna jest również wytrzymałość na działanie siły ssącej. Chodzi tu o różnicę ciśnienia wywołaną przepływem strumienia powietrza. Powstająca w takich sytuacjach siła działa prostopadle do powierzchni i może powodować wyrwanie poszczególnych elementów. W przypadku dachów skośnych wielkość działających sił zależy w głównej mierze od kąta pochylenia dachu. Im większy kąt nachylenia dachu, tym większe siły napierające od strony nawietrznej oraz ssące od zawietrznej. Im mniejszy kąt pochylenia dachu, tym większy udział sił ssących. Warto też pamiętać, że im większa powierzchnia dachu, tym działające siły będą większe, a stopień zagrożenia całej konstrukcji wyższy – wyjaśnia przedstawiciel firmy Dachlux, która dostarcza materiały do budowy dachów.

Różne rodzaje pokryć dachowych mają inną odporność na działanie wiatru, głównie ze względu na swą masę oraz wielkość poszczególnych fragmentów. Najbardziej odporne są pokrycia ciężkie – dachówki ceramiczne, betonowe oraz łupki skalne. W ich przypadku prędkość wiatru, który może zagrozić trwałości dachu będzie znaczna. Pokrycia lekkie są bardziej narażone na uszkodzenia, ponieważ w tym przypadku masa nie ogranicza wpływu powstającego ciśnienia. Żeby móc rekompensować siłę ssącą działającą na pokrycie lekkie – zwłaszcza różne typy blach, należy stosować odpowiednie elementy mocujące.

Mocowanie pokryć przy pomocy wkrętów dachowych

Mocowanie pokrycia powinno być zawsze dopasowane do jego typu. Ważne, by poza utrzymywaniem elementu we właściwym położeniu, nie wpływało na zwiększenie ryzyka powstania przecieku, a także nie wpływało negatywnie na jego istotne cechy, np. rozszerzalność cieplną całych elementów. W przypadku dachów krytych blachą najczęściej stosowanym rozwiązaniem pozwalającym na łączenie pokrycia z drewnianą więźbą są gwoździe dekarskie oraz wkręty.

W przypadku blachodachówki do mocowania poszczególnych paneli stosuje się specjalne wkręty dachowe samowiercące z dodatkowym uszczelnieniem, tzw. wkręty farmerskie, lub potocznie „farmery”. Mają one charakterystyczną budowę – główka ma zwykle zakończenie w postaci sześciokątnego łba o szerokości 8 mm lub przy niektórych zastosowaniach większej np. 10 mm. Typowa długość to 35 mm, jednak są oferowane również wkręty farmerskie o innych rozmiarach np. 25 lub 55 mm. Typowa szerokość wkrętu to 4,8 mm, można jednak spotkać także wkręty 5,5 mm. Na końcu wkrętu znajduje się zaostrzona końcówka, która umożliwia przewiercenie „farmera” przez arkusz blachy oraz jego osadzenie w drewnianej listwie. Długość końcówki wiercącej jest ściśle związana ze zdolnością przewiercania i najczęściej zależy od rozmiarów wkrętu. Te, które są dłuższe, mają też najczęściej nieco dłuższe końcówki.

Ważnym elementem wkrętu farmerskiego jest to, że jego główka w części znajdującej się pod łbem jest mocno poszerzona. Dzięki takiemu kształtowi główka pełni jednocześnie rolę podkładki, umożliwiającą korzystniejsze rozkładanie się obciążeń, które mogą działać na większą powierzchnię materiału. Drugą charakterystycznym cechą „farmera” jest obecność uszczelki, najczęściej wykonanej z EPDM, czyli kauczuku etylenowo-propylenowo-dienowego. Jego rolą jest z jednej strony amortyzowanie naprężeń między główką a materiałem, z drugiej uszczelnienie powstałego w blasze otworu.

Co ciekawe wielu producentów wkrętów dachowych proponuje nie tylko typowe ocynkowane łączniki, ale również dopasowane kolorystycznie do rodzaju układanej balchodachówki lub blachy trapezowej. Wkręty zwykle są dostępne w różnych barwach z palety RAL odpowiadających tym, których użyto do produkcji pokrycia. Dzięki temu zabiegowi wkręty są zupełnie niewidoczne, a ich powierzchnia dodatkowo zabezpieczona przed korozją powłoką z farby.

Wkręty farmerskie są przeznaczone wyłącznie do mocowania blachodachówki lub blachy trapezowej. Warto pamiętać o tym, że nie powinno się ich stosować do bezpośredniego mocowania obróbek blacharskich czy innych rodzajów blachy, zwłaszcza płaskiej. Jest to spowodowane tym, że w blachach trapezowych i blachodachówkach zmiana wymiarów elementów powodowana rozgrzewaniem się dachu jest rekompensowana w znacznej mierze przez istniejące sfalowania i przetłoczenia. W przypadku innych elementów mocowanie za pomocą wkrętów tego rodzaju doprowadzi do ich wyrywania z drewna.

Nie tylko pokrycia – gdzie jeszcze w konstrukcji dachu są potrzebne wkręty?

Wkręty są wykorzystywane również przy układaniu innych rodzajów pokryć z blachy. Ze względu na wygodę i tempo prowadzenia prac są to najczęściej wkręty z dość szerokimi łbami. Są one instalowane albo w specjalnych otworach, albo po przewierceniu wkrętu przez warstwę blachy. Ponieważ jednak blachy płaskie mają większą zmienność wymiarów, ze względu na to, że nic nie jest w stanie kompensować rozszerzalności cieplnej, do ich instalowania wykorzystuje się specjalne łapki. Są one z jednej strony zakładane na arkusz blachy, z drugiej przykręcane wkrętami lub przybijane gwoździami do deskowania. Takie rozwiązanie sprawdza się również przy mocowaniu obróbek blacharskich, np. kosza dachowego.

Podobny sposób montażu jest wykorzystywany przy dachówkach ceramicznych i betonowych. W tym przypadku poszczególne dachówki mogą być montowane za pomocą spinek zaczepianych o łaty lub wbijanych w nie. W wielu przypadkach dachówki mogą być również mocowane za pomocą wkrętów lub gwoździ dekarskich.

Wkręty używane w konstrukcji dachu to także łączniki używane do wykonania więźby dachowej. W tym celu stosuje się najczęściej typowe wkręty do drewna, choć stosowane są także tradycyjne gwoździe. Rodzaj wkrętu – typ główki, szerokość i długość jest zawsze dobierana według rodzaju elementów, które mają zostać połączone. Obowiązujące normy wymagają by zarówno średnice elementów złącznych, jak i ich długości zapewniały odpowiednią wytrzymałość, dlatego zupełnie inne wkręty będą odpowiednie do łączenia krokwi narożnych lub koszowych, a inne np. do jętek. Do budowy konstrukcji dachu cieśle używają najczęściej wkrętów samowiercących, ponieważ znacznie skraca to czas wykonania prac, eliminując konieczność nawiercania wielu otworów.

Warto pamiętać, że wkręty są również wykorzystywane w wielu innych zastosowaniach związanych z budową dachu i układaniem pokrycia. Specjalne wkręty z dwoma przeciwstawnymi gwintami mogą być używane do precyzyjnego poziomowania łat, co przyspiesza tempo prowadzenia prac przygotowawczych do układania pokrycia. Dostępne są również rozwiązania ułatwiające mocowanie warstw termoizolacyjnych przy ociepleniu nakrokwiowym. Wkręty dedykowane takim zastosowaniom są wyposażone w gwint, który podtrzymuje łatę pozwalającą na mocowanie pokrycia, a z drugiej strony łączy się z deskowaniem i łatą, do których je przytwierdzono. Ich zaletą jest choćby to, że nie wywierają nacisku na płytę izolacyjną i nie powodują jej odkształcania.

Wkręty dachowe to niezbędny element zarówno wykonania samej konstrukcji więźby dachowej, jak i mocowania warstwy termoizolacyjnej oraz instalowania elementów pokrycia. Różne typy wkrętów o konstrukcji dopasowanej do konkretnego zastosowania nie tylko gwarantują odpowiednia stabilność połączenia, ale także przyspieszają prowadzenie prac.